28 Şubat 2016 Pazar

Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 114. ve 120. Maddelerinde Değişiklik Teklifi

HMK'nın 120. maddesi uyarınca davacı, dava açarken yargılama harçları ile her yıl Adalet Bakanlığınca çıkarılacak gider avansı tarifesinde belirlenecek olan tutarı, dava açarken mahkeme veznesine yatırmak zorundadır. Eğer yargılama sırasında avansın yeterli olmadığının anlaşılması hâlinde, mahkemece, bu eksikliğin tamamlanması için davacıya 2 haftalık kesin süre verilir.
HMK m. 114'ün g bendine göre ise, gider avansının yatırılması bir dava şartıdır. Yine m. 115
uyarınca mahkeme, dava şartlarının mevcut olup olmadığını, davanın her aşamasında kendiliğinden araştırır. Taraflar da dava şartı noksanlığını her zaman ileri sürebilirler. Mahkeme, dava şartı noksanlığını tespit ederse davanın usulden reddine karar verir. Ancak, dava şartı noksanlığının
giderilmesi mümkün ise bunun tamamlanması için kesin süre verir. Bu süre içinde dava şartı noksanlığı giderilmemişse davayı dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddeder. Dava şartı noksanlığı, mahkemece, davanın esasına girilmesinden önce fark edilmemiş, taraflarca ileri sürülmemiş ve fakat hüküm anında bu noksanlık giderilmişse, başlangıçtaki dava şartı noksanlığından ötürü, dava usulden reddedilemez.
HMK m. 114' ilişkin olarak verilen teklifte bahsi geçen g bendinin madde metninden çıkarılması öngörülmüştür.
HMK m. 120'ye ilişkin olarak verilen teklifte ise özetle, maddenin ilk fıkrasında öngörülen gider avansı ödeme yükümlülüğünün sadece "tebligat giderleri" ile sınırlı tutulması; bunun yanında maddenin, gider avansı kapsamına girecek diğer giderlerin dava sırasında mahkemece davacı tarafa bildirilmesi, bu ödemelerin yeterli olmadığının sonradan anlaşılması halinde mahkemece eksikliğin tamamlanması için davacıya 2 haftalık kesin süre verilmesi gerekeceği şeklinde düzenlenmesi gerektiği öngörülmüştür.
Gider avansının bir dava şartı haline getirilmesi konusunda HMK Adalet Komisyonu Raporu'nda, bu düzenlemenin davanın sürüncemede kalmasını önlemek amacıyla yapıldığı ifade edilmişti. Fakat değişiklik teklifi gerekçesinde, davacının hak arama özgürlüğünün son dönemde miktarı oldukça yükselen gider avanslarının karşılanmış olmasına bağlanması eleştirilmiştir.